|
Сўнгра унинг услубини кучли, равшан ва чиройли ҳолда, маъноларни нозик услубда тасвирлаб берганини топасиз. Маъно нозик (мулойим) бўлган вақтда лафзлар ҳам нозик бўлиб, жумлалар кетма-кет келишини кўришингиз мумкин:
إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفَازًا۩ حَدَائِقَ وَأَعْنَابًا۩ وَكَوَاعِبَ أَتْرَابًا۩ وَكَأْسًا دِهَاقًا ۩
– „Албатта тақводор зотлар учун (жаннатда) нажот манзили бордир. Яна боғлар ва узумзорлар. (Ёш ва ҳуснда) тенгдош хушқад (ҳур)лар. Ва (шароб билан) тўла майкосалар бордир“. [78:31-34]
Агар маъно чуқур бўлса, кескин лафзлар ва қатъий жумлалар билан гапирилади:
إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا۩لِلْطَّاغِينَ مَآبًا ۩ لاَبِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا ۩ لاَ يَذُوقُونَ فِيهَا بَرْدًا وَلاَ شَرَابًا۩ إِلاَّ حَمِيمًا وَغَسَّاقًا۩ جَزَاءً وِفَاقًا ۩
– „Албатта туғёнга тушгувчиларнинг борар жойлари бўлган жаҳаннам (ўзига қулаб тушадиган кофирларга) кўз тутиб тургувчи бўлди. Улар у жойда узоқ замонлар (яъни абадул-абад) қолгувчидирлар. Улар у жойда (жаҳаннам ўтидан ором берадиган) бирон салқинни ва бирон ичимликни топмаслар. Фақат қайноқ сув ва йирингнигина (тотурлар)! (Мана шу уларнинг қилмишларига) яраша жазодир!“ [78:21-26]
Агар маъно ёқимли бўлса, юмшоқ лафзлар ишлатилган:
وَرَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا
– „У ота-онасини тахтига чиқарди ва улар сажда қилган ҳолларида йиқилдилар“. [12:100]
Агар маъно салбий бўлса, шунга мувофиқ лафзлар ишлатилади:
أَلَكُمُ الذَّكَرُ وَلَهُ الأُنثَى۩ تِلْكَ إِذًا قِسْمَةٌ ضِيزَى
– „(Сизлар ўша бут-санамларни ва фаришталарни «Оллоҳнинг қизлари» дейсизлар, демак) эркак (жинси) сизларники-ю, аёл (жинси) У зотникими? У ҳолда бу адолатсиз тақсим-ку?!“ [53:21-22]
Бошқа бир оятда бундай дейди:
وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنكَرَ الأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ
– „Ва овозингни паст қилгин. Чунки овозларнинг энг ёмони эшаклар овозидир“. [31:19]
Маъноларни ифодалаётган вақтда жарангдор лафзлар билан изҳор этадики, инсон уни идрок эта туриб қалби уларнинг жарангидан тебраниб кетади. Маънолари чуқурлигини ва ифодалаш услуби етуклигини идрок қилиб эшитаётган кишида унга нисбатан эҳтиром пайдо бўлади. Ҳатто баъзи етук араб мутафаккирлари ҳам кофир бўлишларига қарамай, Қуръон олдида бош эгишган.
Қуръоннинг лафзлари ва жумлаларини яхшилаб ўрганиб чиққан киши Қуръон ҳарфларнинг махражларидан чиқаётган товушларга эътибор бериб, махражлари яқин бўлган ҳарфларни бир-бирига яқин қўйилганини кўради. Агар махражлар ўртаси узайиб қолса, узилишни йўқотадиган ҳарф билан улар
121-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260